KRONIKA SZKOŁY 1939-1951

Pomimo, że szkoła w Brzeźnie istniała już przed I Wojną Światową, dokumenty jakie znajdują się w naszych archiwach pochodzą z lat 1945-2008. Najstarsza kronika jest żródłem wiedzy oraz interesującą pozycją literacką. Dlatego postanowiliśmy ją udostępnić w Internecie. Prosimy osoby posiadające ciekawe dokumenty z historii szkoły o kontakt. 

PIERWSZA KRONIKA SZKOŁY  

ROK 1939  

                                   /według rękopisu kroniki szkolnej - przepisywała Violetta Nowak/

     Dnia 1 września 1939r. wojsko niemieckie w 6 miejscach przekroczyło granice państwa polskiego.   Dnia 10 września pojawiły się pierwsze oddziały wojska niemieckiego.

     W dniu 11 września wszyscy uciekinierzy musieli na rozkaz władzy niemieckiej powrócić do miejsca zamieszkania.Tutejsi Niemcy przedłożyli polskiej nauczycielce Hermannównie Zofii rozporządzenie władzy niem., żeby wszyscy powrócili do pracy. Niezastosowanie będzie uważane za sabotaż. Jednak do nauczania w szkole nie dopuszczono.

     Dnia 17 września rozpoczęło się katowanie Polaków. Przyjechali Gestapowcy. Tutejsi Niemcy wskazywali. Katowano: Jesiotkiewicza Ludwika i Bargla Franciszka z Brzeźna, Feliksa Jankowskiego z Siedleczka. Następnie zabrano ich do Poznania, do cytadeli, gdzie przebywali 6 tygodni.

     Dnia 20 X 1939r. na rynku w Kostrzynie rozstrzelano 27 Polaków. Kilku nauczycieli z Nekli: kierownika Wróblewskiego Michała, Gerarda Liskego, kierownika z Kostrzyna Nowotarskiego, nauczyciela Goćwińskiego i Gemie. Oprócz tego Franciszka Kasprzyka, syna rolnika z Brzeźna i innych.Dnia 26 X 1939r zwołano do gościńca Stanisławę Wapińską, Maserakówną
i jej ojca, Tabakę Ludwika i Drzewieckiego Józefa.Alfred K., syn rolnika z Brzeźna, nauczyciel niemieckiego z Nekli .  M. i G. z Zasutowa i żołnierz (arbeitschienst) katowali nieszczęśliwych Polaków. Odpoczywali i na nowo katowali (4 razy). Następnie katowali: Kryszaka Michala i Stanieraka Jana. Wszystko za namową tutejszych Niemców.

     Dnia 6 XII ’39 zaczęto wysiedlać Polaków i na ich miejsce natychmiast rozwożono Niemców znad Bałtyku. Polakom nic nie wolno było zabrać ze sobą. Wywieziono najbogatszych rolników w okolice Warszawy. W tym samym dniu wywieziono też rolników z Siedleczka. Z początkiem 1940 roku musiała nauczycielka polska Hermannówna Zofia opuścić budynek szkolny. Pozwolono jej zabrać wszystkie rzeczy. Zamieszkała w następnym budynku (schol).Wkrótce potem rozpoczęła się nauka dzieci niemieckich. Początkowo nauczała (nieczytelne) córka tutejszego rolnika, następnie Makosz i Brachvogel. W końcu nauczycielka Niemolner. Skoro tylko Makosz objął posadę zabrano nauczycielce polskiej meble dla niego.Dzieci polskie zaczęły się uczyć znacznie później. Uczęszczały do szkoły w Siedlcu. Uczyła ich córka rolnika z Siedleczka Pfeifer, osoba bez wykształcenia. Dzieci z Siedleczka i Leśnej Grobli uczęszczały do szkoły w Nekielce. Dzieci polskie ogółem uczyły się niecałe 2 lata.W czasie okupacji nauczycielka Hermannówna zarabiała na życie szyciem. Namawiano ja na przejście na Volksdeutsch. Ponieważ nie chciała się na to zgodzić, wywieziono ją do Niemiec z początkiem marca 1943r. Poczciwi Polacy rozebrali cały jej dobytek miedzy siebie. W Altmarku,
w majątku państwowym zatrudniono ja szyciem. Ponieważ była chora, po kilku tygodniach zwolniono ją i powróciła do Brzeźna.  

1945 P0 WOJNIE 

    Dnia 21 I 1945r. w południe zaczęli tutejsi Niemcy uciekać. Dnia następnego pojawiły się pierwsze patrole radzieckie w Gułtowie.Dnia 22 I 1945 o godz. 4 rano obudził mieszkańców huk armat od strony Czerniejewa. Po godzinie ucichło. Po godzinie 8. rano wjechały do Brzeźna tanki radzieckie. Kilku żołnierzy niemieckich, którzy nie zdołali uciec, zostało zabitych. Tanki radzieckie po drodze doganiały uciekających Niemców. Rowy po obu stronach szosy były wypełnione dobytkiem uciekających Niemców.Budynek szkolny nie został uszkodzony, ponieważ tu nie było działań wojennych. (…)przedstawiała izba szkolna przykry widok. Pośrodku leżał stos spalonych pomocy szkolnych. Ponieważ budynek szkolny był zajęty przez wojska radzieckie, nauka rozpoczęła się dopiero 14 II 1945r. Zapisanych zostało 85 dzieci.Dnia 14 VII ’45 nastąpiło zakończenie roku szkolnego.                          

ROK 1945 

     Rozpoczęcie nowego roku szkolnego nastąpiło 4 IX 1945r.Z początkiem października b.r. rozpoczęły się Kursa wieczorowe dla dorosłych w zakresie 7 klas szkoły powszechnej. Z powodu słabej frekwencji 8 II 46r. nastąpiło zakończenie.Z dniem 11 I ‘46r. tutejsza Szkoła objęła patronat nad szkołą w Opalewie w powiecie świebodzińskim.  Z dniem 1 maja b.r. objął stanowisko podinspektora szkolnego po ob. Antonim Kozneckim ob. Edward Dobraszak, który przejściowo prowadzić będzie sprawy O.D.Dziatwa szkolna wzięła udział w akcji przeciwstonkowej i akcji tępienia chrabąszcza majowego. Koniec zajęć szkolnych nastąpił 28 VI 1946r. 

1946/47

    Podjęcie zajęć w nowym roku szkolnym 1946/47 nastąpiło 3 IX.Dzieci wzięły udział w nabożeństwie pod dozorem nauczycielstwa.Z dniem 1 IX Br agendę OD przejął ob. Maśliński Józef. W skład rejonu wizytacyjnego Inspektora Szkolnego ob. Króla weszły gmina Środa miasto
i wieś oraz Krzykosy, wszystkie inne gminy miejskie i wiejskie należeć będą
do Podinspektora Szkolnego ob. E. Dobraszaka.Obchód dwudziestopięciolecia Kół Młodzieży PCK przypadł w dniu 20 I ’46 r..Z okazji stulecia śmierci Karola Marcinkowskiego odbyła się w szkole akademia w dniu 8 listopada b.r.Ferie świąteczne zimowe trwały od 23 grudnia 1946 do 12 I 1946.Tutejsza Szkoła otrzymała na dożywianie: 15 kg cukru, 2 kg kakao, 28 l mleka. Dnia 15 IV 1947r. odbyła się konferencja nauczycielska szkół powszechnych w powiecie średzkim. Między innymi został wygłoszony referat „Warunki pracy nauczycielstwa szkół powszechnych w powiecie średzkim” przez ob. Staśkowiaka, kierownika szkoły w …….

     Dnia 2 maja po odbyciu pierwszych 3 lekcji nauki zostały zorganizowane szkolne akademie pierwszo- i trzeciomajowe. Dni 1 i 3 maja były wolne całkowicie od nauki i wszelkich zajęć szkolnych. Młodzież szkolna brała udział w akcji zwalczania stonki ziemniaczanej.W tutejszej szkole odbyły się badania rozwojowe dzieci. Tutejszy nauczyciel i sołtys dokonali spisu analfabetów i półanalfabetów. Uroczyste zakończenie roku szkolnego nastąpiło 28 czerwca 1947r.Z inicjatywy Rady Państwa i pod wysokim protektoratem Ob. Prezydenta RP, Ministerstwo Oświaty podjęło się akcji roznoszenia na Ziemiach Odzyskanych polskich książek w szkołach i bibliotekach. W tej akcji wzięła Szkoła czynny udział.

ROK SZKOLNY 1947/48 

    Rok szkolny 1947/48 rozpoczął się 3 września 1947r.Ku uczczeniu pierwszej rocznicy śmierci generała broni Karola Świerczewskiego odbyła się w tutejszej szkole akademia.Ob. Minister zarządził, by dzień 1 maja był wolny od nauki jako tradycyjny dzień Święta Pracy i pracownicy oświatowi i szkolna młodzież wzięła udział w uroczystych obchodach. Tegoroczny obchód Święta Oświaty przypadł w dniach 2. do 4. maja pod hasłem walki z analfabetyzmem. Młodzież szkolna wzięła udział w zbiórce, która została przeznaczona całkowicie na akcję walki z analfabetyzmem. Z okazji rocznicy podpisania traktatu polsko- radzieckiego o przyjaźni, wzajemnej pomocy i współpracy zostały w tutejszej szkole przeprowadzone z młodzieżą pogadanki omawiające znaczenie podpisanego traktatu, rozwój stosunków polsko- radzieckich w dziedzinie gospodarczej, politycznej i kulturalnej oraz doniosłe znaczenie przyjaźni i współpracy obu krajów w obecnym układzie sił międzynarodowych.

    Dzień Matki odbył się w tym roku 30 maja.Uroczyste zakończenie roku szkolnego nastąpiło 26 czerwca. W dniach od 20. do 30. czerwca odbył się spis analfabetów.Początek roku szkolnego został ustalony na dzień 1 września ’48. 

ROK SZKOLNY 1948/49

   Zarząd Główny Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej zorganizował
w czasie od 7 X do 7 XI Miesiąc Pogłębiania Przyjaźni Polsko- Radzieckiej.
W związku z tym w tutejszej szkole został wygłoszony cykl pogadanek,
w których zostało podkreślone rozstrzygające znaczenie Związku Rad.
W odzyskaniu i utrwaleniu niepodległości i odzyskaniu Ziem zachodnich, decydująca rola Związku Radzieckiego w dziele utrzymania pokoju światowego oraz wielkie postępy dokonane w dziele odbudowy zniszczonego wojną kraju ZSRR.W dniu 24 października 1948r. przypadła 3-cia rocznica wejścia w życie Karty Narodów Zjednoczonych. W związku z tym przeprowadzone zostały pogadanki w szkole na temat znaczenia roli ONZ ze szczególnym uwzględnieniem wytężonej i zdecydowanej walki, jaką prowadzi ZSRR, Polska i inne kraje demokracji ludowej przeciwko podżegaczom wojennym dla osiągnięcia trwałego pokoju na całym świecie.    

     Dnia 15 XI ’48 odbyło się badanie dzieci szkolnych w Nekli, w Ośrodku Zdrowia.W pierwszej połowie grudnia Br odbył się Kongres Zjednoczonej Partii Robotniczej i Partii Socjalistycznej. Aby umożliwić szkole polskiej wspólny z całym społeczeństwem, świadomy i czynny udział w tym święcie, zostało zarządzone, aby w dniu otwarcia kongresu, jedna godzina lekcyjna została przeznaczona na omówienie sprawy zjednoczenia partii robotniczych
i historycznego znaczenia tego faktu.Dnia 11 XII ’48 tutejsza młodzież szkolna wzięła udział w powitaniu sztafety Szczecin- Warszawa zdążającej na Kongres Zjednoczonych PPR i PPS.Dnia 14 XII ’48 wizytował tutejszą szkołę Obywatel Inspektor Dobraszak.Wakacje zimowe trwały od 23.XII ’48 do 6 stycznia ’49 włącznie.Dnia 16 I ’49 odbyło się w tutejszej szkole uroczyste otwarcie punktu bibliotecznego, który otrzymał 48 książek z biblioteki gminnej w Nekli.Z okazji 25  rocznicy zgonu genialnego wodza proletariatu międzynarodowego, twórcy pierwszego państwa socjalistycznego Włodzimierza Ilicza Lenina, odbyła się uroczysta akademia w świetlicy Domu Ludowego w Nekli.Tutejszej szkole Ubezpieczenie Społeczne w Gnieźnie przydzieliło 1 kg …..

     W dniach 7-14 marca Br w związku z przypadającą na dzień 10 marca drugą rocznicą zawarcia umowy o przyjaźni i wzajemnej pomocy między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką został zorganizowany „Tydzień Przyjaźni Polsko- Czechosłowackiej”. W związku z tym odbyła się
 w tutejszej szkole pogadanka dotycząca zagadnień Czechosłowacji, jej współpracy z Polską i innymi krajami demokracji ludowej.Dnia 24 IV ’49 odbyło się pierwsze ogólnoszkolne zebranie organizacyjne. Wybór komitetu: przewodnicząca Wiśniewska Janina, skarbniczka Kukuczkowa, sekretarka Urbanowa Maria.Komisja: Gruszczyński Stefan, Puszkarek Józef, Wilczyńska Czesława, Ławnik: Pawlak Jan, Kazimierz Kasprzyk, Łącznik: Wapiński Franciszek.Dnia 30 IV ’49 odbyła się wycieczka w łączności z dniem lasu.Z okazji święta I Maja odbyła się w tutejszej szkole akademia urządzona wspólnie z innymi organizacjami.Z powodu przypadającej w tym roku rójki chrabąszcza młodzież tutejszej szkoły wzięła udział w akcji zbierania i niszczenia chrabąszcza majowego.W związku z przypadającą 6-tą rocznicą powstania Dywizji Kościuszkowskiej odbyła się w tutejszej szkole pogadanka, w której podniesiono zagadnienie przyjaźni polsko- radzieckiej, dzięki której możliwe było utworzenie polskiej Dywizji im. Tadeusza Kościuszki, jako zaczątku Demokratycznej Armii Polskiej.         Dnia 29 V 1949r. obchodzono w tutejszej szkole Dzień Matki bardzo uroczyście. Dziatwa szkolna z muzyka na czele wyruszyła ze szkoły do ogrodu ob. Kukuczkowej. Tutaj odbyło się przedstawienie Pt. Jaś i Małgosia. Potem nauczycielka wygłosiła odczyt Pt. „Cześć macierzyńskiemu sercu”. Deklamacja dziatwy była przeplatana pieśnią Asnyka Pt. „Echo kołyski”. Po skończonej części artystycznej Komitet Rodzicielski podejmował dziatwę i jej rodziców. Udział był bardzo liczny. Dziatwa oprócz poczęstunku otrzymała po paczce cukierków. Uroczystość zakończyła się zabawą taneczną.Dnia 28 VI nastąpiło uroczyste zakończenie roku szkolnego. 

ROK SZKOLNY 1949/50

    Dnia 1 września nastąpiło uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego, w którym wzięli udział rodzice, Komitet Rodzicielski i Szkolny Komitet Opiekuńczy, organizacje społeczne, przedstawiciel Samopomocy Chłopskiej, organizacji
 ZMP.Dnia 17 i 18 września odbyła się konferencja nauczycielska w Środzie.W związku z Miesiącem Pogłębiania Przyjaźni Polsko- Radzieckiej odbyła się dnia 23 X akademia ku czci Puszkina i jego przyjaciela Mickiewicza.Z dniem 1 XI rozpoczął się w tutejszej szkole kurs dla analfabetów. Liczba zapisanych 17.Ministerstwo Oświaty powierzyło obowiązki Inspektora Szkolnego na obwód średzki od 1 XI 1949r  dotychczasowemu Podinspektorowi Szkolnemu ob. Edwardowi Dobraszakowi. Rejon wizytacyjny Inspektora Szkolnego obejmuje gminę miejską i wiejską Środa oraz gminę Krzykosy.Dnia 21 XII w związku z obchodem 70-lecia urodzin Józefa Stalina odbyła się w tutejszej szkole akademia przy współudziale organizacji społecznych.

     W związku z Tygodniem Walki z Analfabetyzmem (od 11 do 18 grudnia) odbył się ponowny spis analfabetów.Wakacje zimowe trwały od 23 XII’49 do 6 I ’50  włącznie.Dnia 29 III 1950r odbył się w tutejszej szkole egzamin analfabetów przed Społeczna Komisją Egzaminacyjną. Członkowie SKE:…..Józef…. z Siedlca, Frasunkiewicz Włodzimierz kier. Z Gułtowy, Hermannówna Zofia miejscowa nauczycielka i Tiechowiak Henryk czynnik społeczny. Ferie wiosenne w r. szkolnym 1949/50 trwały od 5 IV do dnia
11 kwietnia .Dnia 29 IV 1950 odbyła się akademia w tutejszej szkole z okazji święta pracy.

     Dnia 30 IV ’50 przybyła do Brzeźna Szkoła z Gułtowy z akademią ! Majową.Dnia 7 V ’50 odbyła się w tutejszej szkole akademia w związku z Tygodniem Oświaty, Książki i Prasy. Udział był dosyć liczny. Z okazji Międzynarodowego Dnia /dziecka odbyła się w tutejszej szkole zabawa ogrodowa (4 VI 1950)Dnia 25 VI odbyła się w tutejszej szkole impreza dochodowa Czerwonego Krzyża. Zebrano 1555zł. Udział był liczny. 

ROK SZKOLNY 1950-51

 W przeddzień rozpoczęcia roku szkolnego (1 IX) odbył się pochód. Uroczystość rozpoczęła się o godz. 9. wysłuchaniem przez radio przemówienia Ministra Oświaty, następnie kierownika i sekretarza PZPR, poczym nastąpiła część artystyczna.Armia Polska obchodziła rocznicę Bitwy pod Lenino w dniu 15 października jako Dzień Wojska Polskiego. W związku z tym zostały w dniu 12 X przeprowadzone pogadanki okolicznościowe.

     Tydzień Walki z Analfabetyzmem w czasie od 21 X do 29 X. Nauczycielstwo powiatu brało czynny udział. Kurs dla analfabetów z ubiegłego roku został zastąpiony zespołem dobrego czytania. Rozpoczął się 1 XI 1950r. W rocznicę Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Listopadowej odbyła się w tutejszej szkole akademia w dniu 7 XI 1950W akcji Narodowego Spisu Powszechnego wzięło udział nauczycielstwo.
   W tutejszej szkole w związku ze spisem zostały wygłoszone pogadanki.

    Dnia 1 I 1951r. odbyła się  w tutejszej szkole impreza choinkowa. Udział był liczny (150 osób).Z okazji Święta Pracy 1 Maja odbyła się w tutejszej szkole akademia przy współudziale ZMP.Dnia 6 V odbyła się w tutejszej szkole akademia w związku z Tygodniem Oświaty,Dnia 18 V 1951r. odbyła się w tutejszej szkole wycieczka do Poznania. Zwiedzono zwierzyniec i palmiarnię.Dnia 3 VI odbyła się w tutejszej szkole impreza w związku z Dniem Dziecka.Dnia 23 VI nastąpiło uroczyste zakończenie roku szkolnego.Z dniem 31 VII 1951r odeszła tutejsza nauczycielka Hermannówna Zofia zwolniona z obowiązków w tutejszej szkole i przeniesiona do Kostrzyna.                                                                       

kronikę prowadziła Zofia Hermannówna. 

W związku z utrudnionym odczytaniem ręcznego pisma proszę o zgłaszanie wykrytych błędów- zwłaszcza w pisowni nazwisk i nazw miejscowości. V. Nowak.